Keman Çalmaya Başlamadan Önce Bilmeniz Gereken Temel Bilgiler
Keman çalmaya başlamadan önce bilmeniz gerekenler enstrüman seçiminden, keman çalma performansına kadar birçok süreci kapsar. Hem doğru enstrümanı seçmek hem de aksesuarlar ve çalma teknikleri hakkında bilgi edinmek için yazımızı rehber olarak kabul edebilirsiniz.
Keman çalmak, hem konsantrasyon hem yetenek hem de azim isteyen bir süreçtir. Müzik aletleri içinde öğrenilmesi en zor olan enstrüman olarak bilinir. Bu yüzden daha çok küçük yaşta başlanması gereken yaylı çalgılardan biridir. Hangi yaşta olursa olsun keman çalmak isterseniz yine de tutkunuzun peşinden gidebilirsiniz.
Keman çalmak, kemanın parçalarını öğrenmekten yay çekmeye ve sonrasında notaları öğrenmeye doğru uzanan bir süreçtir. Keman hakkında temel bilgileri öğrendikten ve enstrümanı tanıdıktan sonra yayı ve enstrümanı nasıl tutacağınızı öğrenirsiniz. Yay çekme çalışmalarını yılmadan tamamladıktan sonra kemanı bir süre sonra anlamlı sesler çıkarabilecek kadar öğrenmiş hale gelebilirsiniz.
Kemanın Temel Parçaları ve Fonksiyonları
Kemanın parçaları: salyangoz, burgular, sap eşiği, sap, teller gibi çeşitli kısımlardan oluşur. Bunların yanında f delikleri, tuşe, fiksler, ses eşiği, tel takacağı, kiriş eşiği ve düğmesi olmak üzere çeşitli keman parçaları vardır. Her biri ses oluşumu için ayrı bir öneme sahiptir. Bunların yanında bir de kemanı daha rahat çalmanıza yardım edecek olan parçalar bulunur. Bunlar arasında: omuzluk ve çenelik yer alır. Kemandan ses çıkarmanızı sağlayacak olan yay, genel olarak kalitesi yüksek olması için Moğol atkuyruğundan elde edilir. Keman gövdesi ortalama 35-36 cm aralığında değişir.
Keman parçalarının fonksiyonları arasında en önemlisi gövdeninkisidir. Gövde bütün parçaların birleştiği ve rezonansın oluştuğu kısımdır. Bu alan, ön, arka ve yan kapaklardan oluşur. Ön kapak kısmında sesin titreştiği alan yer alır. Keman ortaya doğru incelen yapıda bir enstrümandır. Yayı rahat hareket ettirebilmeyi sağlamak amacıyla enstrümanın orta bölümü içe doğru inceltilmiştir.
F delikleri, kemana hem estetik bir görünüm kazandırır hem de kemandan çıkan sesi yükseltmeye yarar. Bir çeşit amplifikatör görevi görür. Tuşe, yayların bulunduğu ve notaların basıldığı alana verilen isimdir. Fiksler, tellerin yüksekliğini ayarlamaya yarayan araçlardır. Ses eşiği, köprü olarak da adlandırılan ve tellerin geçtiği ilk kısmı temsil eden araçtır. Bu eşiğin yüksekliği tellerin duruş yüksekliğini de ayarlamaya yarar.
Kiriş eşiği, yaylı çalgının tellerini destekleyerek çalımı kolaylaştıran parçaya verilen isimdir. Tel takacağı, kemanın kuyruk kısmında bulunur. Tellerin alt kısmının bağlanıp sabitlendiği alana tel takacağı adı verilir. Tellerin gerilimini ayarlamaya ve akort etmeye yardımcı olan kısımdır.
Salyangoz, adını salyangoza benzeyen kıvrımlarından alır. Görüntüsüyle adeta bir salyangoz kabuğunu andırır. Bu kısım enstrümana estetik bir görünüm kazandırır. Sapın en üst kısmında yer alan bölüme verilen isimdir. Sapın ağırlık dağılımını desteklemeye katkı sağlar.
Burgular, sapın üst kısmında yer alan ve tellerin gerilimini artırıp azaltmayı sağlayan kısma verilen isimdir. Akort işleminde burguların önemi oldukça fazladır. Tellerin doğru gerginlikte olmasını sağlamak için burgular hayati öneme sahiptir. İleri ve geri çevrilerek telleri gevşetmeye ya da sıkmaya yarar.
Keman Çalmak İçin İhtiyacınız Olan Ekipmanlar
Keman çalmaya başlamak için ihtiyacınız olan ekipmanlar arasında en başta bir keman ve yay gelir. Yayın kayganlığını artırmayı sağlayan bir reçine de olmazsa olmazlarınız arasında yer alır. Akort cihazı, kemanın doğru sesi vermesi için kullanmak isteyeceğiniz ekipmanlardan bir diğeridir.
Kemanınızı rahat bir şekilde taşımanızı sağlayacak çanta, çalarken işinizi kolaylaştıracak nota sehpası gibi aksesuarları da tercih edebilirsiniz. Kemanın arada bir tozunu almak için mikro fiber bir bez temin etmeyi de unutmamalısınız. Çalmayı öğrenmek için bir adet keman metodu işinizi kolaylaştırabilir. Repertuarınızı zenginleştirmeyi ve derli toplu tutmayı sağlayan nota defteri yine yanınızdan eksik etmeyeceğiniz diğer aksesuarlardan bir tanesidir.
Kemanı Doğru Tutmanın ve Postürün Önemi
Kemanı doğru tutmak ve doğru duruş pozisyonu almak kadar kendinize uygun modeli seçmek de önemlidir. Keman ölçüleri, 1/4, 2/4, 3/4, 4/4 gibi farklı ölçülere sahiptir. Her ölçü farklı yaş grubuna hitap eder. 4/4 keman, tam ölçüdür ve yetişkinler için üretilmiştir. Diğer keman çeşitleri yaş gruplarına uygun olarak farklı boyutlarda üretilmiş olan enstrümanları içerir.
Keman boyutu ölçülerine göre şu şekildedir:
- 1/4 Keman: 6-8 yaş grubu için üretilmiş olan bu keman modeli, 48-53 cm arasındadır.
- 2/4 Keman: 8-10 yaş grubu için üretilmiş olan bu keman modeli, 52-56 cm arasındadır.
- 3/4 Keman: 10-13 yaş grubu için üretilmiş olan bu keman modeli, 55-60 cm arasındadır.
- 4/4 Keman: 13 yaş ve üzeri için üretilmiş olan bu keman modeli, 59 cm ve üzeri uzunluğa sahiptir.
Kemanın doğru tutuşu için öncelikle yaşınıza uygun bir seçim yapmalısınız. Yukarıdaki tablodan yola çıkarak doğru keman modelini seçtikten sonra onu doğru şekilde çalabilmek için bir eğitim almanız gerekir. Bu eğitimde öncelikle kemandan doğru ses çıkarmayı, postür ve enstrümanı nasıl kavrayacağınıza dair detayları öğrenirsiniz. Size verilen alıştırmaları olması gerektiği gibi yaptığınızda bir süre sonra doğru yay çekmeye başlarsınız. Yayı olması gerektiği gibi çektiğinizde telden pürüzsüz ve kulak tırmalamayan, net bir ses çıkarabilirsiniz.
Keman Çalmada Temel Nota Bilgisi ve Okuma
Keman çalmaya başlarken ilk yapmanız gereken şey, doğru tutuş ve duruş tekniklerini öğrenmektir. Yay çekme alıştırmaları sonrasında ilk melodileri çalmaya başladığınızda yavaş yavaş nota bilgisi de öğrenmeye başlarsınız. En başta basit parçalarla yapacağınız icralar zamanla karmaşık olanlara doğru ilerlemenize yardım eder.
Nota okuma bilgisini öğrenmek için de bir keman eğitmeninden destek almalısınız. İcra sırasında size yol gösterecek bir nota defteri yardımıyla parçaları kolayca çalabilirsiniz. Keman akorları G – D – A – E olmak üzere temel dört temel notayı temsil eder. Bunlar sırasıyla SOL, RE, LA, Mİ notalarına denk gelir. Diyez ve bemol gibi farkı nota kombinasyonlarını da zaman içinde parçaların zorluk derecelerine göre öğrenerek repertuvarınıza ekleyebilirsiniz.
Yeni Başlayanlar İçin Keman Akorları ve Çalışma Teknikleri
Yeni başlayanlar için keman akorları, en başta biraz karmaşık gibi gelebilir. Doğru çalışma teknikleri ve eğitmen seçimi sayesinde bu zorlukları aşmanız son derece kolaydır. Başlangıç seviyesi keman eğitimi yardımıyla öncelikle temel yay çekme tekniğini öğrenerek başlarsınız. Sonrasında çeşitli melodileri daha heyecan verici hale getirmek için ileri seviye tekniklere geçebilirsiniz.
Parmak basma çalışmalarını da düzenli olarak yaptığınızda notaları daha güçlü şekilde basmaya başlarsınız. Yay çekerken bir taraftan da parmaklarınızla notaları doğru şekilde basmanız gerekir. Bunu yapmak için eğitmeninizin yönlendirmesi doğrultusunda çalışmayı ihmal etmemelisiniz.
Yay çekme alıştırmalardan sonra melodileri daha iyi çalabilmek için metronomdan faydalanmanız önemlidir. Doğru ritmi yakalamak adına metronomu, parçanın hızına uygun bir hıza ayarlayarak çalışmalarınızı gerçekleştirebilirsiniz. En başta yavaş ritimler çalmayı tercih edebilirsiniz. Yayla yavaş geçişler deneyerek farklı notaları sırayla çalabilirsiniz. Eliniz alıştıkça bu nota geçişlerini daha hızlı yapmaya çalışmalısınız. Kademeli olarak hızlandığınızda zor parçaları da daha kolay çaldığınızı görebilirsiniz. Keman çalmayı öğrenmek uygulama yaparak gerçekleştirebileceğiniz bir eylemdir. Bu konuda size eşlik edecek doğru uzmanı bularak eğitim almalısınız.
Kemanla İlk Melodiyi Çalmak İçin Başlangıç Seviyesi Repertuarı
Kemanla çıkarabileceğiniz basit melodiler arasında şu parçalar öne çıkar:
- Duydum ki Unutmuşsun
- İzmir Marşı
- Çok Uzaklarda
- Tek Başına
- Fikrimin İnce Gülü
Parmaklarınız nota geçişlerine alıştıkça daha zor parçalara geçiş yaparak repertuarınızı zenginleştirebilirsiniz. Müzikal ifadeleri çeşitli tekniklerle güçlendirerek melodilerinizi daha ilgi çekici hale getirebilirsiniz.
Keman Çalarken Duygusal İfade ve Müzikal Anlayışın Geliştirilmesi
Müzik, duygularla iç içe olan bir sanat dalıdır. Bir parçayı çalarken dinleyenlere belli duyguların geçmesi gerekir. Bu duygusal ifadeyi verebilmek de melodileri zenginleştirmekle mümkündür. Çeşitli parmak ve yay tekniklerini kullanarak keman çalışmak bir süre sonra daha keyifli icralar yapmanıza olanak tanır.
Vibrato, double stop gibi tekniklerin yanında icra sırasında müzisyenin de jestlerini ve mimiklerini kullanarak daha özgüvenli bir duruş sergilemesi gerekir. Bu özgüven de enstrümana olan hakimiyetle birlikte gelir. Parçanın duygusunu yüzünden ve beden salınımlarından yansıtan bir müzisyen izleyenleri daha fazla etkileyebilir. Bu, zamanla gerçekleşecek olan bir durumdur. İlk başta beden hareketlerinden ziyade doğru duruşa ve doğru sesi çıkarabilmeye önem vermeniz gerekir.
Keman Çalma Sürecinde Sabır ve Pratikle İlerleme İçin İpuçları
Pratik yapmak, bir alanda iyi olmanın tek yoludur. Sabır göstererek keman çalmaya her gün belli bir zaman ayırmanız onu daha etkili kullanmanızı sağlar. Önce notaları daha iyi basmaya ve çalmaya başlarsınız. Sonrasında kemanda ilerleme gösterdikçe yavaş yavaş işin içine beden hareketlerinizi de katarsınız. Müzikal anlayışınız, geliştikçe jestlerinizle ve mimiklerinizle parçayı tam olarak yansıtmak için gereken bütün enerjiyi doğru kullanmaya başlarsınız.
Sebat etmek ve günlük çalışma alışkanları kazanmak, sizi zamanla en kolay melodilerden en zor görünenlere doğru ilerletir. İlk melodiyi çalmak ise enstrümana yavaş yavaş hâkim olduğunuzun kanıtıdır. Parmak egzersizlerini yaparak nota geçişlerinizi hızlandırabilirsiniz. Daha hızlı yay çekmeye başlayabilirsiniz.
Hızlı ritimler çalarken yay ve nota koordinasyonunu sağlayarak hızlı tempolu parçaları da icra etmeye başlarsınız. En başta sadece doğru sesi çıkarmak için uğraştığınız enstrümanla zaman içinde daha hızlı parçaları çalmak için alıştırma yapmaya başlarsınız. Bir süre sonra sizin için zor diye bir şey olmadığını fark edersiniz. Biraz egzersiz ve istikrarla tutkunuzu profesyonel sahne deneyimlerine çevirebilirsiniz. Online keman dersleri için Yonka Akademi’den profesyonel destek alabilirsiniz.
Müzik dünyası ile alakalı diğer yazılarımızı inceleyin;
